RUSIA:

Musuq hamutaykuna chapu allqu layapaq-

“Rusiamanta uywaq runakunaqa tukuy mudupi takyachiyta munachkanku kay kawsasqa allqu layata.”

Lucy Nikitochkinaqa Moscupi, Rusiapa hatun llaqtanpi tiyan. Paymi kunallan kachkan Presidenta Klub Nasiyunal Rasapa “Perumanta Q’ala Allqu” (Национальный клуб породы “перуанская голая собака” – НКП перуанская голая собака), kayta qallarirqanku puquy killapi (febrero) iskay waranqa chunkayuq watapi (2010), kay rasata amachanankupaq mirachinankupaq ima ruwarqanku.

Lucy kayta willawanchik: “Klubninchikqa manan hatunchu ichaqa chaypi kaq runakunaqa chiqanpuni kay allquta munakunku. Klubqa huk qipi masikunawan huñunakuspa, kuska llamkanku. Chaypim Perumanta q’ala allqukunaqa qullanakuna kanku chay hatun ayllupa”.

Chaymanta, waranqa isqun pachak isqun chunka pichqayuq watamanta (1995) pay, maman Olgawan, kay q’ala allqu uywaq wasiwan kanku, kaypa sutinqa Van Edelsieger, achka primiyukunata chaskirqanku kay allqu llallinakuypi Europapi iskay waranqa chunka suqtayuq watapi (2016) iskay waranqa chunka qanchisniyuq watapipas (2017) Perumanta q’ala allqukuna allin uywaqkuna kaptinku. Chaypim manam allqukunapa allin kawsaninllata qawachinku (ñawinta, ADNninta, sunqunta, hukkunatapas) aswan huk ruwaykunawanpas (quchapi tuytunku, tukuypi yachachinku) allqunkunapa allin kawsayninta, allin kallpantapas takyachinku, chaynayá akllaq kusisqa ayllukunaqa paykunawan kuskachakuspa kusisqa kawsanmanku unay timpu.

Iskayninku, maman wawanwan, anchata munanku allqu llallinakuypi kayqa, ña nasiyunalkunapi utaq intirnasiyunalkunapipas. Chayllapim qawayta atisun sichus llamkayninpi ñawparqanku; chaskisqa primiyukunam yachachiwasun kallpanmanta sichus allqukuna akllasqanpi chaynallataq uywasqanpi kachkan.

“Ichaqa chayraq kachkanchik hatun ñanpa qallariyninpi puririnanchikpaq chapu allqu uywaqpi” Lucy chayta niwanchik.

Rusiaqa, huk hatun suyum, yaqa pachak tawa chunka iskayniyuq millunkunawan (142 millones) runakunawan. Chaynallataq pichqa chunkayuq millunkuna (15 millones) allquyuq kanku, maskutakunahina . Chaymanta, kunankuna iskay pachak pichqa chunka (250) Perumanta q’ala allqukuna kanku, kay yupaykuna astawan wiñachkanku. Rusiaqa pichqa (5) q’ala allqu wasi uywaqkunayuqmi, hinaspa paykunaqa, Rusiapi huk Klub Nasiyunalyuq kanku maypi tukuy laya ruwaykuna kanku allqurayku. Usyanapaq, llapa Rusia runakuna Perumanta q’ala allqu uywaqkuna iskay laya allquyuqmi: q’ala allqu, chapu allqupas. (http://www.fci.be/es/statistics/ByNco.aspx?iso=RU)

 

“Yachaytapuni munarqani imanasqa Perumanta q’ala allqukuna q’ala kanku” chayta niwarqanku Lucy. “Istudiyarqani Gen FOX13 nisqanta, kayrayku q’ala kanku. Yacharqani q’ala allqukunapa huknin kayninta chapuwan allqu. Huknin kaq peluditay paqarirqa musuq istandarpa ñawpaqninta 13/ O8 / 2013, chaymi mana churarqanichu mirachiy programapi. Payqa paqarirqa huk allqu uywaq wasiypi, sutinqa Avrora Astra Eos van Edelsieger – wasipi waqyaniku Avrora. Avrora yachachiwarqa chapu allquchakunaqa astawan llampuchakuna q’ala allqukunamantaqa. Waqanapaqmi karqa, bindirurqani maskutahinata, kunantaq mana uñachayuq. Ichaqa, musuq programa churakusqanmantapacha chayraq intindirqani chapu allqukunata mirachiy prugramaypi churanayta. Kunan kunaqa, paykunamanta hukkuna kapuwanraqmi, chaykunata churasaq uñakunapaq, hinaspa kunan allqukunapa qawachiypi allinta qispichkanku.”

 

FCI – Estándar-FCI N° 310: “chapu allqu riqsichiyqa yanapanmi variabilidad genética nisqan mirachiyta, kallpanta allinyachispa, musuq mirachiqkunata quspa.”

 

FCI – Estándard-FCI N° 310: “… tukuy allin uywananmanta millachikuspa, kunan chaskinku tukuy ima genomamanta yachayqa, riqsichinku genetikapa chaninta, imayuqmi kan rasapaq, chayta yachaspa yanapanqaku wiñananpaq, waqaychananpaqpas.   Chapu allqu laya riqsichiyqa yanapanmi variabilidad genetika nisqan mirachiyta kallpanta allinyachispa, musuq mirachiqkunata quspa. Qallariyninpi kay chapu allqukunaqa tinkuq iskay q’ala allqukunapa uñanku kanqa, anutaspa kanankupaq huk liwrupi utaq registru genealogikopi. Paykunaqa paykunapurallanwan, q’ala allqukunallanwan tinkinmanku, chaynalla kanqa hamuq timpukunapi.Manam imaypas tinkinmankuchu chapu allqukunawan, nitaq paykuna mayqin rigistruman yaykunmankuchu sichus taytanku manan allin anutasqa kaptinku.”

Lucy willawanchik, kay chapu allqupa sasachakuyninqa layanpi kachkan; aswan ancha riqsisqa q’ala allqukuna kaptinku – kikinmanta, ancha mana hukniyuq kaptinku. Achka allqumanta huwiskuna manam allinta riqsinkuchu kay laya allquta hinaspa huk chapuyasqa (peludu) allquta kikin rasamanta rikuspa utirayasqa qipanku. Kayqa, mana hinaptinpas, Rusia runakunaman, allqu uywaqkunaman manam manchachinkuchu, paykunapa munayninqa kachkan kay layapa sumaq sumaqninta tiqsimuyupi riqsichiyta munaptinku.

“Hloris Flora van Edelsieger”, chaymanta Lucy willawanku “- Flora nispa sutichiniku. Floraqa huk china allqucha, chapuchanqa llimpi aquhina, uchukchallam, kimsa chunka kimsayuq sintimitruyuqllam, sumaq sayaqniyuqpas. Flora llallirqa Euro Dog Show 2017watapi, klasinpi, hinallataq World Dog Show 2017watapi. Floraqa ancha riqsisqa kachakn hinaspa allinta ruwachkan layanta riqsichinanpaq, hinallataq huk llallinakuypi huknin kaq kitita llallirqa huk q’ala allquwan kuskachakuspa, chayqa huk hatun raymi.”

“World Dog Showpi 2017 watapi Leipzigpi, Alemaniapi” Lucy hina willawanchik “astawan chapu allqukuna karqanku, pichqa (5) chapusapa, suqta chunka qanchisniyuq (67) q’ala allqukunapas, llapanku karqanku qanchis chunka iskayniyuq (72) allqukuna.
(https://www.wds2017.de/fileadmin/media/wds/meldestatistik/Statistic_of_entries_WDS_2017.pdf) hinaspa sapa kutihina, hamutarqani kay chapu allqu layaqa, uywaqkunapaqqa huk hatun yachachiqmi. Chiqanpuni kay layaqa allqupa allinyayta yanapanku, chaykamataq q’ala allqukunaqa manapunim. Sichus allinta qawanki chapuyasqa allquta yachankipuni. Wakin chapu allqukunamanta huk laya allqukunaman rikurinku ichaqa mana Perumanta q’ala allquman. Ñuqamanqa anchatam gustawan chapuyuq allqukunaqa yaqa ñuqapa munasqayman kaqlla kanku, Perumanta q’ala allquqa.”

“Yaqa ancha unayña” hina willawanku Lucy, “rimarqaniku Europa runawan allqu uywaqkunawan kay allqu layamanta, imayna kunan kuna astawan paqarinku chapusapa. Llakinapaqmi, Rusiapi, wakin chapusapa allqukunata wañuchirqanku manaraq kay chapu allqu riqsichisqa kaptin Raza oficialhina. Ñuqapaqqa ichapas wakin Europa runakuna allqu uywaqkuna chaynallata ruwarqanku. Ñuqapaqqa kay chapuyuq allqu riqsichiyqa yanaparqa (kay allqukunata) kawsanankupaq. Kay layanchikqa mana hukniyuqmi chaymi mana imaypas chinkachisunchu genetikapa yanapayninta chapusapa apamusqankuta mirachinanchikpaq. Chiqanpuni suyani, hatun suyuypi Perumanta chapuyuq allqu astawan riqsichikunman.

Hatun suyunchikqa ancha hatunmi, hinaspa kay allqu layaqa (q’alapas chapuwanpas) llapa runata kusichiyta atinmanku. Kay allqu layaqa ancha kuyaysapa kanku hinaspa llapa kuyayninta, kusikaynintapas allquyuqkunaman qunku.

Kunantaq Rusiaman achka sumaq allqukunata Perumanta apamurqanku. Achka runakunatam riqsirqani kay allqu munakuqta chaymi allqu uywaq wasipi yanapawanku. Kunantaq uywaq ayllukunapa partinmi. Allqukuna allin kayninta Rusiapi paqarisqankuqa  kunanqa ancha allinmi qipamanta. Rusia runa uywaqkuna qispichiyta munanku kay sumaq kawsaq allqu layata.”